Քրիստոնյա Արևելքի բաժին

Հակոբյան Ալեքսան Հակոբի

Պաշտոն	Բաժնի վարիչ
Գիտական աստիճան	պատմական գիտությունների դոկտոր

Կրթություն

1973-1978	Երևանի պետական համալսարան
1978-1981	ԽՍՀՄ ԳԱ Արևելագիտության ինստիտուտի Լենինգրադի (Սանկտ Պետերբուրգ) բաժանմունքի ասպիրանտուրա

Հետազոտությունների ոլորտները

Հայոց Արևելից կողմանց և Բուն Աղվանքի պատմութիւնը, պատմական աշխարհագրությունը, աղբյուրագիտությունը, Հայոց դասական մատենագրությունը, Հին Հայաստանի պատմության և պատմական աշխարհագրությանն առանձին հարցեր։

Մասնագիտական գործունեություն

1982-1990 թթ., 2004 թ․- առ այսօր ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտութեան ինստիտուտ

2005 թ․- առ այսօր- ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտութեան ինստիտուտի Քրիստոնյա Արևելքի բաժնի վարիչ

1990-2003 թթ. - ՀՀ Գերագույն Խորհրդի և Ազգային ժողովի պատգամավոր:

1990-2004 թ. - այլ պետական պաշտոններ ՀՀ-ում և Արցախում։

Պարգևատրումներ, մրցանակներ, դրամաշնորհներ

«Մարտական խաչ» առաջին աստիճանի շքանշան

«Մխիթար Գոշ» մեդալ

ՀԱԵ Արցախի թեմի «Ջալալյան բարեպաշտ իշխանի» շքանշան

ՀՀ ԳԱԱ նախագահութեան պատվոգրեր

Գիտաժողովների մասնակցություն

Մասնակցել է գիտաժողովների Երևանում (1982-2022 թթ․), Մոսկուայում (1981, 2008, 2015, 2018, 2022), Սանկտ Պետերբուրգում (1983, 1996, 2001, 2018), Թբիլիսիում (1987), Քեմբրիջում (ԱՄՆ, 2005), Ստեփանակերտում (2002-2022), Փարիզում (2008, 2009), Աշգաբադում (2007, 2013), Մայնի Ֆրանկֆուրտում (2016):

Հրատարակած գրքերի ցանկ

«Պատմա-աշխարհագրական եւ վիմագրագիտական հետազօտութիւններ (Արցախ եւ Ուտիք), 2009

Արքայատոհմերն ու իշխանատոհմերը Բուն Աղուանքում եւ Հայոց Արեւելից կողմանքում անտիկից մինչեւ ԺԳ դար (Պատմա-աղբիւրագիտական քննութիւն)», 2020

Албания-Алуанк в греко-латинских и древнеармянских источниках, Второе, переработанное издание, 2022

Հրատարակված հոդվածների ցանկ

1) Акопян А. А., Досье исторических свидетельств о царе Вачагане Благочестивом в «Истории Албании» Мовсэ‎са Каланкатуаци // «Бартольдовские чтения 1981 года», Тезисы докладов, Москва, 1981, էջ 7-10:

2) Հակոբյան Ա., Եղիա Արճիշեցի կաթողիկոսի նորահայտ թուղթը // «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1981, հմր 4, էջ 140-152:

3) Հակոբյան Ա., Երիտասարդ արեւելագէտների 7-րդ գիտական նստաշրջանը // «Լրաբեր հասարակական գիտութիւնների», Եր., 1981, հմր 4, էջ 118-119 (հեղինակա-կցութեամբ՝ Նուբար Չալըմեան):

4) Հակոբյան Ա. Հ., Գարգարացիները ըստ անտիկ եւ հայկական սկզբնաղբիւրների // «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1982, հմր 4, էջ 116-130:

5) Հակոբյան Ա. Հ., Կասպերի եւ Կասպիանա (Կասպք) մարզի տեղադրութեան մասին // «Լրաբեր հասարակական գիտութիւնների», Եր., 1983, հմր 1, էջ 87-99:

6) Հակոբյան Ա. Հ., Մերձաւոր Արեւելքի միջնադարեան պատմագրութեանը նուիրուած գիտական նստաշրջան Լենինգրադում // «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1983, հ 4, էջ 237-238:

7) Акопян А. А., Роман об албанском царе Вачагане Благочестивом в «Истории Албании» Моисея Каланкатуйского // «Кавказ и Византия», Вып. 4, Ер., 1984, էջ 159-171:

8) Հակոբյան Ա., Մովսէս Կաղանկատուացու «Աղուանից պատմութեան» ձեռագրերը // «Բանբեր Մատենադարանի», հտ. 15, Եր., 1986, էջ 110-144:

9) Հակոբյան Ա., Այսպէս կոչուած «աղուանական գրականութեան» հարցի շուրջ // «Հայ միջնադարեան գրականութեանը նուիրուած միջազգային գիտաժողով», Զեկուցումների դրոյթներ [Նիւթերի ժողովածոյ], Եր., 1986, 16 էջ (նաեւ՝ ռուսերէն՝ էջ 9-10, եւ ‎ֆրանսերէն՝ էջ 72-74):

10) Акопян А. А., Албания-Алуанк в греко-латинских и древнеармянских источниках, Ер., 1987, 304 с.

16) Հակոբյան Ա., Էթնալեզուական գործընթացները Բուն Աղուանքում // «Հայերէնագիտական միջազգային 2-րդ գիտաժողով», Զեկուցումների դրոյթներ, Եր., 1987, էջ 92-93 (նաեւ՝ ռուսերէն եւ ‎անգլերէն. հեղինակա¬կցութեամբ՝ Համբարձում Գալստեան): Արտատպուած՝ Համբարձում Գալստեան, Յօդուածներ, յուշագրութիւններ, հարցազրոյցներ..., Եր., 2002, էջ 90-98:

12) Акопян А. А., К изучению‏ истории Кавказской Албании (по поводу книги Ф. Мамедовой «Политическая история и историческая география Кавказской Албании») // «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1987, հմր 3, էջ 166-189 (հեղինակա¬կցութեամբ՝ Պարոյր Մուրադեան, Կարէն Իւզբաշեան): [Արտատպուած՝ П. М. Мурадян, История – память поколений (Проблемы истории Нагорного Карабаха), Ер., 1990, էջ 14-37]:

13) Акопян А., «История Армении» Фавста Бузанда как источник «Повести о Вачагане» (Снова о первом и втором дпрут‏ю‏нах Фавста Бузанда) // «Кавказ и Византия», Вып. 5, Ер., 1987, էջ 72-81:

14) Акопян А., О хронологии последних событий в «Истории 684 года» // «Кавказ и Византия», Вып. 6, Ер., 1988, էջ 24-36:

15) Акопян А. А., Рецензия на кн.: Т. Х. Акопян, С. Т. Мелик-Бахшян, О. Х. Барсегян. Словарь топонимов Армении и прилега‏ющих областей. Том 1. Ер., 1986, XXXI+991 с. (на арм. яз.) // «Советская ‎э‎тнография», Москва, 1988, N 3, էջ 158-161 (հեղինակա¬կցութեամբ՝ Համբարձում Գալստեան, Մերուժան Կարապետեան): [Արտատպուած՝ Համբարձում Գալստեան, Յօդուածներ, յուշագրութիւններ, հարցազրոյցներ..., Եր., 2002, էջ 139-146]:

16) Concerning the Study of ethnic Processes in the Caucasian Albania (Antiquity and Early Middle Ages) // 12th International Congress of Anthropological and Ethnological Sciences. Zagreb, 1988. – USSR Academy of Sciences, N. N. Mikloukho-Maklay Institute of Ethnography. Nayka, Central Department of Oriental Literature, Moscow, 1988, էջ 1-12 (հեղինակա-կցութեամբ՝ Համբարձում Գալստեան): [Արտատպուած՝ Համբարձում Գալստեան, Յօդուածներ, յուշագրութիւններ, հարցազրոյցներ..., Եր., 2002, էջ 147-157]:

17) Հակոբյան Ա. Հ., Դադիվանքի նորայայտ արձանագրութիւնը եւ Տպէլի տեղադրութեան հարցը // «Պատմա-բանասիրական հանդէս», Եր., 1998, հմր 1-2, էջ 227-232 (հեղինակա¬կցութեամբ՝ Յակոբ Սիմոնեան):

18) Ա. Յակոբեան, Հակարիի վերնահովտի նորայայտ վիմագրերը // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԲ տարի, Վիեննա, 1998, սիւնակ 269-324:

19) Ա. Յակոբեան, Գտչավանքի շինարարական արձանագրութիւնը եւ հարաւային Արցախի եպիսկոպոսութեան սահմանները // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԳ տարի, Վիեննա, 1999, սն. 247-300:

20) Ա. Յակոբեան, Ծիծեռնավանքի եկեղեցու անուանումը, նահատակի գերեզմանը եւ շինարարական փուլերը // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԴ տարի, Վիեննա, 2000, սն. 135-196:

21) Գիւտ Արահեզացի, Թուղթ առ սուրբն Վաչէ // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Ա, Ե դար, Անթիլիաս, 2003, առաջաբան՝ էջ 1075-1078, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 1079-1089:

22) Ա. Յակոբեան, «Վաչագանի վէպ»-ը եւ Արշակունեաց թագաւորութեան խնդիրը Դ-Զ դարերի Աղուանքում // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԷ տարի, Վիեննա-Եր., 2003, սն. 45-142:

23) Ա. Յակոբեան, Աղուանից իշխանների ժամանակագրութիւնը Է դարի վերջին – Ը դարի սկզբին // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԸ տարի, Վիեննա-Եր., 2004, էջ 267-292:

24) Անանուն, Կեանք եւ վարք Վաչագանայ արքայի // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Գ, Զ դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 51-56, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 57-112:

25) Վաչագան Աղուանից արքայ, Սահմանադրութիւն կանոնական՝ ... եդեալ ի ժողովոյն, որ յԱղուէնն եղեւ // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Գ, Զ դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 127-132, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 133-140:

26) Մատթէ Գիտնաւոր, Հարցումն արքային Վաչագանայ // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Գ, Զ դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 357-358, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 359-360:

27) Աբրահամ Մամիկոնեան, Թուղթ վասն ննջեցելոց // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Գ, Զ դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 363-366, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 367-370:

28) Սահակ Բ կաթողիկոս Ուղկացի, Կանոնք ժողովոյն Կարնոյ // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Գ, Զ դար, Անթիլիաս, 2004, առաջաբան՝ էջ 373-376, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 377-383:

29) Յովհաննէս Գաբեղենացի, Թուղթ առ Վրթանէս Սիւնեաց եպիսկոպոսն, Թուղթ առ Տէր Աբաս՝ Աղուանից կաթողիկոս // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Գ, Զ դար, Անթիլիաս, 2004, գիտա-քննական բնագրեր՝ էջ 445-452 (առաջաբանը՝ Յակոբ Քէոսէեան):

30) Յակոբեան Ալ., Հայ-բիւզանդական յարաբերութիւնները Է դարի կէսերին եւ Զուարթնոցի կառուցման ժամանակը // «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXIV, Եր., 2005, էջ 366-426:

31) Ա. Յակոբեան, Սեբիոսի Պատմութեան հատուածաբաժանման խնդիրը եւ Զուարթնոցի տաճարի կառուցման մասին գլուխը // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԺԹ տարի, Վիեննա-Եր., 2005, էջ 213-270:

32) Աբրահամ Աղբաթանեցի, Թուղթք [6] // «Մատենագիրք Հայոց», հ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 3-4 (հեղինակակցութեամբ՝ Պարոյր Մուրադեան), գիտա-քննական բնագրեր՝ էջ 5-37:

33) Սմբատ Բագրատունի, Թուղթք [3] // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 337-338 (հեղինակակցութեամբ՝ Պարոյր Մուրադեան), գիտա-քննական բնագրեր՝ էջ 339-342:

34) Յովհան Մայրագոմեցի, Վասն պատկերաց եւ նկարագրութեանց // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 346-348, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 355-357:

35) Վիրոյ Աղուանից կաթողիկոս, Վասն սաստկացեալ սովոյն, սրոյն եւ գերութեանն... // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 363-364, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 365-367:

36) Անանուն Կաղանկատուացի, Պատմութիւն յաղագս յարուցման ազգաց բարբարոսաց... // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 371-374, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 375-414:

37) Ներսէս Գ կաթողիկոս Տայեցի, Կանոն Դըւնայ սուրբ ժողովոյն // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 569-570, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 571-578:

38) Յովսէփ Բրտիայրեցի (Անապատական), Յիշատակագրութիւն // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 579-582, գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 583-585:

39) Անանուն, 684 թուականի պատմութիւն, Առաջաբանը եւ գիտա-քննական բնագիրը՝ Ա. Յակոբեանի // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, էջ 795-895:

40) Փիլոն Տիրակացի, Ժամանակագրութիւն // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան՝ էջ 899-902 (հեղինակակցութեամբ՝ Հրաչ Բարթիկեան), գիտա-քննական բնագիր՝ էջ 903-969:

41) Յովհան Մամիկոնեան, Պատմութիւն Տարաւնոյ // «Մատենագիրք Հայոց», հտ. Դ-Ե, Է դար, Անթիլիաս, 2005, առաջաբան (էջ 973-980) եւ գիտա-քննական բնագիր՝ Ա. Յակոբեանի, էջ 981-1126:

42) Ա. Յակոբեան, Յովհաննէս Օձնեցու նորայայտ տօնացոյցային երկը՝ «Նախահաւաքումն պատմութեան այսմ բանից՝ Յովհաննու Վերծանաւղի» // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻ տարի, Վիեննա-Եր., 2006, սն. 91-130:

43) Ա. Յակոբեան, Մաշտոցի երկրորդ հիւսիսային ուղեւորութեան ժամանակը եւ խնդիրները // «Միջազգային գիտաժողով՝ նուիրուած Հայոց գրերի գիւտի 1600-ամեակին. Երեւան, 12-17 Սեպտեմբերի, 2005 թ., Զեկուցումների ժողովածոյ», Եր., 2006, էջ 122-131:

44) Ա. Յակոբեան, «Մատենագիրք Հայոց» (Ա., Բ., Գ. Հատորներ, Անթիլիաս, 2003-2004) // «Հասկ», Հայագիտական տարեգիրք, Նոր շրջան (Հրատ. Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոսու¬թեան), Ժ. տարի, 2002-2006, Անթիլիաս, 2006, էջ 412-416 (հեղինակա-կցութեամբ՝ Կարէն Իւզբաշեան, Մերուժան Կարապետեան):

45) Alexan Hakobyan. On the newly-discovered campaign to Armenia and Atropatene in 659-660 by Constans II // "21st International Congress of Byzantine Studies, London 21-26 August 2006 Communications", էջ 128-129:

46) Aleksan Hakobian. La litérature canonique arménienne des Ve – XIIe siècles [Ե-ԺԲ դարերի Հայոց կանոնական գրականութիւնը] // "Arménie. La magie de l’écrit". Sous la direction de Claude Mutafian. Marselle, Somogy édition d’art, 2007, էջ 158-159:

47) Ա. Յակոբեան, Յովհաննէս Օձնեցու «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածոյի խմբագրութիւնների խնդիրը եւ Անանիա Մոկացին // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԱ տարի, Վիեննա-Եր., 2007, սն. 213-256:

48) Ա. Յակոբեան, Կենտրոնական Արցախի Հարջլանք եւ Պիանք գաւառների տեղադրութիւնն ըստ «Աշխարհացոյց»-ի // «Շուշին Հայոց քաղաքակրթութեան օրրան» – Շուշիի ազատա¬գրման 15-րդ տարեդարձին նուիրուած գիտաժողովի նիւթեր (Ստեփանակերտ-Շուշի, 2007), Եր., 2007, էջ 23-31:

49) Ա. Յակոբեան, Աղուանքում Արշակունեաց թագաւորութեան անկման ժամանակի մասին // «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXVI, Եր., 2008, էջ 72-88:

50) Ա. Յակոբեան, Սիսական-ի Կոտակ եւ Արցախի հարաւային միւս գաւառների տեղորոշումն ըստ «Աշխարհացոյց»-ի // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԲ տարի, Վիեննա-Եր., 2008, էջ 91-148:

51) Aleksan Hakobian. Les rédactions et les groupes des manuscrits du "Livre des canons arméniens" et le nouvel texte scientifique de Hovhannes Odznetsi. [Յովհաննէս Օձնեցու «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածոյի ձեռագրախմբերը եւ խմբագրութիւնները] // "11-me Conférence Générale de l’Association Internationale des Études Arméniennes (Paris, 10-12 Septembre 2008)". Résumés des communications, Paris, 2008, էջ 14-19:

52) Ա. Յակոբեան, Հակարիի վերնահովտի նորայայտ վիմագրերը. Բ // «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXVII, Եր., 2009, էջ 224-245:

53) Յովհան կաթողիկոս Օձնեցի, Սակս ժողովոցն, որ եղեն ի Հայս, Գիտա-քննական բնագիրը Ա. Յակոբեանի // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԳ տարի, Վիեննա-Եր., 2009, էջ 61-107:

54) Կարէն Իւզբաշեանի (6.01.1927-5.03.2009) գիտական աշխատանքների մատենա-գիտութիւն (Պատրաստեց Ալ. Յակոբեանը) // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԳ տարի, Վիեննա-Եր., 2009, էջ 482-494:

55) ԱԼ. ՅԱԿՈԲԵԱՆ, Պատմա-աշխարհագրական եւ վիմագրագիտական հետազօտութիւններ (Արցախ եւ Ուտիք), Մխիթարեան հրատարակչութիւն, Վիեննա-Եր., 2009, 480 էջ [Alexan Hakobian. Historisch-geographische und epigraphische Forschungen (Artzach und Utiq). Mechitaristen-Verlag. Wien-Yerewan, 2009]:

56) Aleksan Hakobian. Gorozou, capitale du royaume méridional de Dizak // «Les douze capitales d'Arménie». Somogy édition d'art, Paris-Marseille, 2010, էջ 272-276:

57) Aleksan Hakobian. Khatchen, capitale du royaume central // «Les douze capitales d'Arménie». Somogy édition d'art, Paris-Marseille, 2010, էջ 277-282:

58) Անանուն, Վասն որ ի սուրբն Երուսաղէմ եկեղեցւոյ շինուածք՝ թուով եւ հիմնադրելով, Առաջաբանը եւ քննական բնագիրը Ա. Յակոբեանի // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԴ տարի, Վիեննա-Եր., 2010, էջ 17-28:

59) Ա. Յակոբեան, Խաչէն-Խօխանաբերդ ամրոցը եւ նրա իշխանատոհմը Թ-ԺԳ դարերում // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԴ տարի, Վիեննա-Եր., 2010, սիւն. 71-170 (Alexan Hakobyan, Die Festung Khatschen-Khokhanaberd und das Fürstenhaus (9.-13. Jh.) // “Handes Amsorya”, CXXIV. – 2010, Wien-Jerevan, S. 71-170):

60) Ա. Յ. Յակոբեան, Բունիաթովականների «յայտնագործութիւնները» հայ միջնադարեան պատմութեան մէջ (Շաքիի տեղորոշման օրինակով) որպէս Ադրբեջանի հակահայկական քաղաքականութեան դրսեւորում // Ադրբեջանի պետական ահաբեկչությունը եւ էթնիկական զտումների քաղաքականությունը Լեռնային Ղարաբաղի դեմ. 2010 թ. մարտի 21-24-ը Ստեփանակերտում և Շուշիում կայացած միջազգային գիտագործնական կոնֆերանսի զեկուցումներ («Կաճառ» ԳԿ-ի տարեգիրք 4), Շուշի, «Կաճառ» գիտական կենտրոնի հրատարակչություն, 2010, էջ 172-187 [ռուսերէն եւ անգլերէն ընդարձակ ամփոփումներով]:

61) Ա. Յակոբեան, «ԳԱՀՆԱՄԱԿ ԱԶԱՏԱՑ ԵՒ ՏԱՆՈՒՏԷՐԱՆՑ ՀԱՅՈՑ». Հետազօտութիւն եւ բնագիր // «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXVIII, Եր., 2011, էջ 27-66

62) Ա. Յակոբեան, Բուն Աղուանքի եւ Հայոց Արեւելից կողմանց թագաւորութիւնները Թ-Ժ դարերում // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԵ տարի, Վիեննա-Եր., 2011, սիւն. 67-119:

63) Անանուն Զրուցագիր (Կարծեցեալ Շապուհ Բագրատունի), Պատմութիւն, Թարգմանութիւնը, առաջաբանը եւ ծանօթագրութիւնները՝ Վարագ Առաքելեանի: Խմբագիր՝ Ալ. Յակոբեան, «Վիամիր» հրատարակչութիւն, Եր., 2011 [15,5 մամուլ, 248 էջ]

64) ԱԼ. ՅԱԿՈԲԵԱՆ, «Գահնամակ ազատաց եւ տանուտէրանց Հայոց» եւ «Զաւրանամակ», // «Բազմավէպ», Վենետիկ – Ս. Ղազար, 2011, հմր 3-4 [հրատ.՝ 2013 թ.], էջ 485-550:

65) Ա. Յակոբեան, Նորայայտ Կարկառ քաղաքատեղին Արցախում, // «Վարձք», հմր 5, 2012 (Յունուար-Մարտ, Եր.), էջ 43-59 (հեղինակակցութեամբ՝ Գագիկ Սարգսեան):

66) Ա. Յակոբեան, Եղիա Արճիշեցի կաթողիկոսի թղթերը // «Հանդէս Ամսօրեայ», ՃԻԶ տարի, Վիեննա-Եր., 2012, սիւն. 1-24:

67) Ա. Հակոբյան, Ականավոր արեւելագետի հիշատակին [մահախօսական՝ Անահիտ Փերիխանեան] // «Լրաբեր հասարակական գիտութիւնների», Եր., 2012, հմր 2-3, էջ 452-454 [հեղինակակցութեամբ՝ Գ. Ս. Ասատրեանի; արտատպութիւնը՝«Հայկազեան հայագիտական հանդէս»-ում, 2013]:

68) Ա. Յակոբեան, Հայ ժողովրդի էթնոհամախմբման գործընթացի պատմա-մշակութային առանձնայատկութիւնները // «Վէմ» համահայկական հանդէս, Ե(ԺԱ) տարի, 2013, հմր 1(41), Յունուար-Մարտ, էջ 34-69:

69) Անանուն (Է դար), Աշխարհացոյց, Գիտա-քննական բնագիր Ա. Յակոբեանի, – «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԻԷ տարի, Վիեննա-Եր., 2013, սն. 35-194:

70) Акопян А. А., К постановке вопроса об этнoконсолидации Кавказской Албании в период ослаб¬ле¬ния Арабского Халифата // "Caucasica" (Труды Института политических и со¬ци¬аль¬ных ис¬сле¬до¬ва¬ний Черноморско-Каспийского региона), Том 2, Москва, 2013, էջ 34-51:

71) Ա. Յակոբեան, Հայկական լեռնաշխարհում բիացիների եւ խորենացիական Հայկեանների տարածման ուղիների համադրութեան փորձ // «Հայկազունիներ», Եր., ՀՀ ԳԱԱ հրատ., 2013, էջ 181-205:

72) Ա. Հակոբյան, Աղուանք // Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն, հտ. I, Հին շրջան, Եր., 2013, էջ 514-529 [կոլեկտիւ մենագրութեան հատուածի հեղինակ՝ Ալ. Յակոբեան, բաժին 6, գլուխ 2]:

73) Ա. Յակոբեան, Սարգոն Բ-ի արշաւանքն Ուրարտու եւ Հին Հայաստանի պատմական աշխարհագրութիւնը. Մաս առաջին. Սարգոն Բ-ի Ք. ա. 714 թ. արշաւանքի երթուղին մինչեւ Ուրարտու // «Վէմ» համահայկական հանդէս, Զ(ԺԲ) տարի, 2014, հմր 1(45), Յունուար-Մարտ, էջ 39-61:

74) Ա. Յակոբեան, Սիւնիքի արեւելեան սահմանների պաշտպանական համակարգը մ. թ. ա. II-I հազարամեակներում. Նախնական դիտարկումներ Աղավնո գետի աւազանում 2013 թ. դաշտային հետազօտութիւնների տուեալների հիման վրայ // «Վէմ» համահայկական հանդէս, Զ(ԺԲ) տարի, 2014, հմր 1(45), Յունուար-Մարտ, էջ 147-171 (հեղինակա¬կցութեամբ՝ Գագիկ Մ. Սարգսեան եւ Արտակ Վ. Գնունի):

75) Մաշտոց Եղիվարդեցի կաթողիկոս, Պատմութիւն. Ուսումնասիրութիւն եւ Թ դարի բնագրի վերականգնման փորձ, – «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԻԸ տարի, Վիեննա-Եր., 2014, սն. 1-54:

76) Ա. Յակոբեան, Մատթէոս Ուռհայեցու վկայութիւնը 961 թուականին Անին մայրաքաղաք հռչակելու մասին (նոր աղբիւրագիտական քննութիւն) // «Մերձաւոր եւ Միջին Արեւելքի երկրներ եւ ժողովուրդներ», հտ. XXIX, Եր., 2014, էջ 309-331:

77) Ա. Յակոբեան, «Առանշահիկներ – Միհրանեաններ» տոհմաբանական առասպելի պատմական հիմքերը, – «Հայագիտական միջազգային երկրորդ համաժողով. Հայագիտությունը եւ արդի ժամանակաշրջանի մարտահրավերները». 17-19 հոկտեմբերի, 2013 թ. [Երեւան], Զեկուցումների ժողովածո, Երեւան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ-ն, 2014, էջ 109-113:

78) Յակոբեան Ա. Յ., Բուն Աղուանքի եւ Հայոց Արեւելից կողմանց իշխանատոհմերը եւ արքայատոհմերը Թ-ԺԳ դարերում (Պատմա-աղբիւրագիտական քննութիւն), պատմ. գիտ. դոկտորի գիտական աստիճանի հայցման ատենախօսութեան սեղմագիր, Եր., 2014, 46 էջ:

79) А. Акопян, К хронологии завершения этноконсолидации удинов и лезгин (Период ослабления Арабского халифата) // Albania Caucasica, Сборник статей, Выпуск I, Предисловие, подготовка А.К. Аликберов, М.С. Гаджиев, Москва, Институт востоковедения РАН, 2015 [270 с.], էջ 129-147:

80) Łewond Vardapet. Discours Historique. Traduit et commentée par Bernadette Martin-Hisard. Avec en annexe: La correspondence d’Omar et de Léon. Traduit et commentée par Jean-Pierre Mahé. Texte arménien établi par Alexan Hakobian. Paris, ACHCByz, 2015 (Պատմաբանութիւն Ղեւոնդեա[յ] մեծի վարդապե¬տի Հայոց, որ յաղագս երեւելոյն Մահմետի... Ֆրանսերէն թարգմանութիւնը … Բերնադետ Մարտէն-Հիզարի ... եւ ... Ժան-Պիեռ Մահէի, ... Հայերէն բնագիրը՝ Ալ. Յակոբեանի), 461 էջ:

81) Յակոբեան Ա., Հասան Ջա¬լալի կին Մամքանը դուստրն էր Դսեղի Մամիկոնեան Ասլանբէկի // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԻԹ տարի, Վիեննա-Եր., 2015, սն. 159-186:

82) А. Акопян, Этнические процессы в Кавказской Албании в период античности и в раннем средневековье // «Вестник арменоведения» («Բանբեր հայագիտության», Եր.), 2015, № 2(8), էջ 69-83:

83) Յակոբեան Ա., Վիրքում, Լազիկայում եւ Աղուանքում քրիս¬¬տո¬նեութեան մուտքի ժամանակա¬գրման խնդիրը // «Հայաստանը եւ Քրիստոնյա Կովկասը». Հանրապետա¬կան գի¬տա¬ժողով՝ նվիրված Կովկասյան Աղուանքում եւ Վրաս¬տա¬նում քրիստո¬նեության ընդուն¬ման 1700-ամյա¬կին. Զե¬կու¬¬ցում¬նե¬ր եւ զե¬կու¬ցում¬նե¬րի դրույթ¬ներ, Ե¬ր., 2015, էջ 3-15:

84) Յակոբեան Ա., Բուն Աղուանքի քաղաքները եւ գետե¬րը ըստ Կլաւդիոս Պտղոմէոսի եւ Է դարի Աշխարհացոյցի // «Գարդմանի եւ Շիրվանի հայության պատմա-մշակութային ա¬վանդ¬ները (պատմություն եւ արդիականություն)». Հանրապետա¬կան գի¬տա¬ժողով (ապրիլի 29-30, 2016 թ.). Զե¬կու¬¬ցում¬ներ եւ զե¬¬կու¬ցում¬նե¬րի դրույթ¬ներ, Ե¬ր., 2016, էջ 136-141:

85) Ա. Յակոբեան, Սահակ Մռուտ վարդապետի «կաթողիկոսութեան» խնդրի շուրջ // «Հանդէս ամսօրեայ», ՃԼ տարի, Վիեննա-Եր., 2016, սն. 38-56:

86) Ա. Հակոբյան, Աղուանքը վաղ միջնադարում. Աղուանքը VII-X դարերում // Հայաստանի հարակից երկրների պատմություն. Չորս հատորով, հտ. II. Միջին դարեր, Եր., «Զանգակ» հրատարակչություն, 2016 [կոլեկտիւ մենագրութեան հատուած], էջ 468-481, 482-488:

87) Յակոբեան Ա., Աղուանից թագաւոր Վաչագան Բ-ի «Բարեպաշտ» կերպարի կերտումը «Վաչագանի վէպ»-ում (Զ դարի սկիզբ) // «Հայաստանը եւ արեւելա-քրիստոնեական քաղաքակրթությունը». ՀՀ ԳԱԱ Արեւելագիտության ինստիտուտի Քրիստոնյա Արեւելքի բաժնի ստեղծման 40-ամյակին եւ նրա հիմնադիր, պրոֆ. Պարույր Մուրադյանի մահվան 5-րդ տարելիցին նվիրված Միջազգային գիտաժողով (դեկտեմբերի 12-13, 2016 թ.), Զեկուցումներ եւ զեկու¬ցումների դրույթներ, Եր., 2016, էջ 183-193։

88) Յակոբեան Ա., Կրկին Արտազ գաւառում Աւարայրի դաշտի տեղորոշման խնդրի մասին // Արեւելագիտությունը Հայաստանում, հտ. 3. Հին եւ միջնադարյան Հայաստանը եւ իր հարեւանները [Ժողովածոն նվիրվում է ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս Գագիկ Սարգսյանի ծննդյան 90-ամյակին], Երեւան, ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, 2017 [215 էջ + 8 էջ նկ.], էջ 101-126 [2 քարտէզները եւ 2 գունաւոր լուսանկարները՝ 160 եւ 161 էջերի միջեւ ներդիրում]:

89) Յակոբեան Ա., Հայոց եւ Աղուանից եկեղեցիների հայրապետացանկերը Գրի¬գոր Լուսաւորչից առաջ // Արշալույս քրիստոնեության հայոց. Միջազգային գիտաժողով. Զե-կուցումների ժողովածոյ, Ե¬ր., 2017, էջ 173-178:

90) А. А. Акопян. Мовсес Дасхуранци (Каланкатуаци). – «Православная энциклопедия». Т. 46. Москва, 2017. С. 164-165.

91) Յակոբեան Ա., Ոստան Հայոց գաւառի հիւսիս-արեւմտեան սահմանը եւ Երեւանի բերդի կառուցման ժամանակի խնդիրը // «Հայաստանը եւ արեւելա¬քրիստոնեական քաղաքակրթությունը. Բ». Հայագետ-բյուզանդագետ Կարեն Յուզբաշյանի (1927-2009) ծննդյան 90-ամյակին նվիրված Միջազգային գիտաժողով (դեկ¬տեմ¬բերի 7-8, 2017 թ.), Զեկուցումներ եւ զեկու¬ցումների դրույթ¬ներ, Եր., 2017, էջ 197-206:

92) Ա. Յակոբեան, Կրկին Ս. Յովհաննէս Օձնեցի կաթողիկոսի «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածոյի ընդգրկման խնդրի մասին // «Էջմիածին», 2017, հմր ԺԲ, էջ 62-76 [+ 2 երկծալ ներդիր]:

93) Ա. Հակոբյան, Ուշագրավ աշխատություն. Ղուլյան (Ղուլունց) Ս., Բանաձոր, Երեւան, «Զանգակ», 2013, 320 էջ + 34 էջ // «Կաճառ» ԳԿ-ի տարեգիրք 8, Շուշի, «Կաճառ» գիտական կենտրոնի հրատարակչություն, 2017, էջ 165-170 [ռուսերէն եւ անգլերէն ամփոփումներով]:

94) А. А. Акопян, Когда была построена Ереванская крепость на берегу реки Раздан? (591 н.э. ?) [When was the Yerevan fortress built on the bank of Hrazdan river? (591 P.D. ?)] // Abstracts. First International Conference «Historical and Cultural Relations between Iran and the Caucasus», 26-27 May, 2018, Yerevan, Armenia. Institute of Oriental Studies, Russian-Armenian State University, in cooperation with the University of Guilan (Rasht, Iran), Yerevan, 2018, p. 4-5.

95) Յակոբեան Ա., Աշխարհացոյցեան Փայտակարան նահանգի գա¬ւառնե¬րի տեղ-որոշման նոր փորձ // «Հայաստանը եւ արեւելաքրիս¬տոնեական քաղաքակրթությունը. Գ». Ճանաչված հայագետ-կովկասագետ Պավել Չոբանյանի (1948–2017) ծննդյան 70-ամյակին նվիրված Հանրապետական գիտաժողով (մայիսի 17-18, 2018 թ.), Զեկուցումներ եւ զեկու¬ցումների դրույթ¬ներ, Եր., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատա¬¬րակչություն, 2018, էջ 236-246:

96) Յակոբեան Ա., Երեւանի բերդի եւ Կոզեռն–Կոնդի ենթադրեալ ամրոցի կառուցման ժամանակի մասին // Երեւան 5։ Գիտական հոդվածների ժողովածու։ Նվիրվում է Երեւանի 2800 ամյակին, Երեւան, Երեւան քաղաքի պատմության թանգարան, 2018 [«Երեւան – 2800» միջազգային գիտաժողովի (Երեւան, 23-25 Հոկտեմբերի, 2018 թ.) նիւթեր], էջ 21-30։

97) Յակոբեան Ա., Կոզեռն-Կոնդի 591 թ. ենթադրեալ բերդի հետքերով // Սեդրակ Բարխուդարեան-120. Գիտական հոդվածների ժողովածո, Խմբագրությամբ՝ Գ. Գ. Սարգսյանի և Ա. Է. Հարությունյանի, Եր., [ՀՀ ԳԱԱ Հնագիտութեան եւ ազգագրութեան ինստիտուտի հրատ.], 2019, էջ 92-108։

98) Յակոբեան Ա., Թ դարի «չկայացած» Հայոց կաթողիկոս Սահակ Մռուտ Տայեցին եւ նրա կանոնախումբը «Կանոնագիրք Հայոց»-ի դասական խմբագրութեան մէջ // «Պատմական Տայք. պատմություն, մշակույթ, դավանանք». Միջազգային գիտաժողովի նյութեր, [22-24 հունիսի, 2016], Եր., 2019, էջ 69-86:

99) Ալ. Յակոբեան, Արքայատոհմերն ու իշխանատոհմերը Բուն Աղուանքում եւ Հայոց Արեւելից կողմանքում անտիկից մինչեւ ԺԳ դար (Պատմա-աղբիւրագիտական քննութիւն), Եր., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատարակչություն, 2020, 440 էջ + 2 ներդիր: Aleksan Hakobyan, The Royal and Princely Houses of Proper Albania and Eastern Regions of Armenia from Antiquity to the 13th century (Historical and source study examination)

100) Ալ. Յակոբեան, Հայոց դարձի մանրամասներն ըստ Գրիգոր Լուսաւորչի «Վարքի» արաբերէն տարբերակի // «Արեւելյան աղբյուրագիտություն, հտ. 2». Ժողովածոն կազմեց եւ խմբագրեց Ա. Բոզոյան, Եր., 2020, էջ 34-52:

101) Ալ. Յակոբեան, Ե դարի Հայոց քրիստոնեական առաքելութիւնները դէպի Հիւսիսային Կովկաս (Մաշտոց եւ աշակերտներ) // Տոնագիր՝ նվիրված անվանի հայագետ-ասորագետ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի ծննդյան 75-ամյակին, Եր., 2020, էջ 68-76:

102) Ա. Հակոբյան, Վաչագան Բարեպաշտ Աղվանից արքայի «Սահմանադրութիւն կանոնական»-ը՝ ընդունված Աղուենի եկեղեցական ժողովում // «Սահմանադրական մշակույթի արժեբանական ակունքները հայ ժողովրդի հազարամյա տարեգրության ծալքերում», Խմբագիրներ՝ Գ. Հարությունյան, Ա. Մովսիսյան, Տ. Արարատ քհ. Պողոսյան, Ս. Մելքոնյան, Վաղարշապատ – Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին, 2020, էջ 115-125:

103) Ա. Հակոբյան, Հովհաննես Օձնեցի կաթողիկոսի «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածոյի հեղինակային նախօրինակը եւ հետագա խմբագրությունները // «Սահմանադրական մշակույթի արժեբանական ակունքները հայ ժողովրդի հազարամյա տարեգրության ծալքերում», Խմբագիրներ՝ Գ. Հարությունյան, Ա. Մովսիսյան, Տ. Արարատ քհ. Պողոսյան, Ս. Մելքոնյան, Վաղարշապատ – Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին, 2020, էջ 161-203:

104) Ա. Յակոբեան, Կրկին Հայոց բդեշխութիւնների գլխաւոր գործառոյթի մասին // («Bulletin of the Institute of Oriental Studies»), հտ. I/2, Եր., 2021, էջ 53-75:

105) Aleksan Hakobyan, The Creation of a “Pious” Image of King Vač‘agan II (r. c. 485 – 523) of Caucasian Albania in the Tale of Vač‘agan (Early Sixth Century) // The Good Christian Ruler in the First Millennium. Views from the Wider Mediterranean World in Conversation. Edited by Philip Michael Forness, Alexandra Hasse-Ungeheuer, Hartmut Leppin. Walter de Gruyter GmbH (Berlin/Boston). Berlin – Deutschland, 2021, p. 237-246.

106) Hakobyan A. H., Les familles aristocratiques de l’Arménie Oriental et d’Albanie d’après les sources byzantines et arméniennes), // “Fundamental Armenology” էլեկտրոնային հանդես, № 4(12), 2021 (Yer.), p. 4-16.

107) Акопян А. А. По поводу датировки христианизации Кавказской Албании. // “Восток” (“Oriens”). 2021. № 5 (Москва). С. 71-81.

108) А. Акопян, О датировке официального принятия христианства в Кавказской Албании (313-315 гг.). – “Армянский гуманитарный вестник”. № 7, Москва/Ереван, 2021. С. 124-138.

109) Ա. Յակոբեան, Մեծ Հայքի Գուգարք նահանգը ըստ Է դարի «Աշխարհացոյց»-ի // «Արեւելյան աղբյուրագիտություն», հտ. 3. Ժողովածոն կազմեց եւ խմբագրեց Ա․ Բոզոյան, Եր., ՀՀ ԳԱԱ «Գիտություն» հրատ., 2022, էջ 32-51։

110) Акопян А. А., Албания-Алуанк в греко-латинских и древнеармянских источниках, Второе, переработанное издание, Ер., Изд-во “Гитутюн” НАН РА, 2022, 304 с. + 2 вставки.

111) Է. Էլբակյան, Ա. Հակոբյան, Արցախի Քաշաթաղի շրջանի վարչակազմի ղեկավարի զեկուցագիր-տեղեկանքը՝ որպես շրջանի վերաբնակեցման պատմության ուսումնասիրության սկզբնաղբյուր // «Գիտական Արցախ» (Ստեփանակերտ), 2022, հմր 3 (14), էջ 10-19:

112) Ա. Յակոբեան, Սոթք գաւառի տարածքը «Աշխարհացոյց»-ի ժամանակաշրջանում եւ զարգացած միջնադարում // Սոթք. Հողի մշակութային հիշողությունը, [Ժողովածոյի] Խմբագիրներ՝ Արսեն Բոբոխյան, Ռենե Կունցե, Ավետիս Գրիգորյան, Ռոման Հովսեփյան, Եր., ՀԱԻ հրատ., 2022, էջ 42-57:

113) Յակոբեան Ա., Սասանեան աւագ արքայորդիները Հայոց գահին Արշակունեաց թագաւորութեան դարաշրջանում (Գ-Ե դարեր) // «Կովկասյան տարածաշրջան. պատմություն, քաղաքականություն եւ մշակույթ». Միջազգային գիտաժողովի հոդվածների եւ զեկուցումների ժողովածո, Կազմող՝ Հ. Ալեքսանյան, Եր., ԵՊՀ հրատ., 2022, էջ 32-44։

114) A. Hakobyan, The Ethnic Situation in Antique and Medieval Caucasian Albania // «Caucasian Albania». An International Handbook. Edited by: Jost Gippert and Jasmine Dum-Tragut. Funded by: European Research Council (ERC) and Deutsche Forschungsgemeinschaft. In the series De Gruyter Reference, Berlin, 2023, p. 475-488.

ՀՀ ԳԱԱ ԱՐԵՎԵԼԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ

INSTITUTE OF ORIENTAL STUDIES OF NAS RA

Բանբեր Արևելագիտության ինստիտուտի

Ժամանակակից Եվրասիա