ՀՀ ԳԱԱ ԱՐԵՎԵԼԱԳԻՏՈՒԹՅԱՆ ԻՆՍՏԻՏՈՒՏ
INSTITUTE OF ORIENTAL STUDIES OF NAS RA
Փաշայան Արաքս Ասատուրի
ՊաշտոնԲաժնի վարիչ
Գիտական աստիճանպատմական գիտությունների թեկնածու
Կոչումդոցենտ

Հետազոտությունների ոլորտները

արաբական Արևելքի երկրների ներքին և արտաքին քաղաքականության հիմնախնդիրներ, իսլամական գործոնը միջազգային հարաբերություններում, Իսլամական համագործակցություն կազմակերպություն, արաբական երկրների հայ համայնքներ, կրոնական խնդիրներն Ադրբեջանում

Վերապատրաստումներ

1996-1997 թթ. Օտարերկրացիների համար արաբերեն լեզվի ուսուցման կենտրոն, Դամասկոս
2004 թ․ Կահիրեի համալսարանի արաբերեն լեզվի կենտրոնի և Եգիպտոսի արտաքին գործերի նախարարության՝ Զարգացող երկրների տեխնիկական աջակցության եգիպտական հիմնադրամի արաբագիտության վերապատրաստման ծրագիր (Advanced Certificate)
2007 թ․ գիտահետազոտական ծրագիր Միջին Արևելքի Ֆրանսիական ինստիտուտում (Institut français du Proche-Orient- French Institute of Middle Eastern Studies), Դամասկոս
2007 թ․ Ռոտերդամի Երազմուսի համալսարան, Փիլիսոփայության ֆակուլտետ, Նիդեռլանդներ
2010-2011 թթ․ Եվրոպական խորհրդի քաղաքական դասընթացների երևանյան դպրոց (ՔԴԵԴ)
2011 թ․ Եվրոպայի խորհրդի Ժողովրդավարության ամառային համալսարան, Ստրասբուրգ (Certificate)
2010 թ․ Կենտրոնական Եվրոպական համալսարան (CEU), Կրոնական ուսումնասիրությունների կենտրոն, Բուդապեշտ (Advanced Certificate in religious studies)
2011-2014 թթ․ Իսլամ․ Կրոնական և սոցիալական գործառույթներ։ Ունիվերսալիզմ և լոկալիզմ, ԲՀՀ Բարձրագույն կրթության աջակցության ծրագիր, գիտական ղեկավար՝ Միչիգանի համալսարանի պրոֆ․ իսլամագետ Ալեքսանդր Կնիշ
2015 թ․Կազանի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի Իսլամագիտության կենտրոն
2019 թ․ ապրիլ ''Sapere Aude''. պատասխանատու քաղաքացի, Ստոկհոլմ (Շվեդիա), Տնտեսագիտության Ստոկհոլմի դպրոց
2019 թ․ հոկտեմբեր-նոյեմբեր, ''Sapere Aude''․ պատասխանատու քաղաքացի, Յուրմալա (Լատվիա), Ռիգայում Տնտեսագիտության Ստոկհոլմի դպրոց
2019թ․, 2022թ․ Հայկազյան համալսարանի Հայկական սփյուռքի ուսումնասիրությունների կենտրոն, Բեյրութ
2022 թ․ hունիս, Վերաարժևորելով տարածաշրջանային ուսումնասիրությունները Հայաստանում, Հարավային Կալիֆորնիայի համալսարան, Թագորի կենտրոն

Զեկուցումներ

«Արաբական իսլամի» ազդեցությունը Ադրբեջանում նոր ինքնությունների ձևավորման հարցում, Իսլամը Հարավային Կավկասում (Վրաստան, Ադրբեջան)․ արդի միտումներ, հնարավոր մարտահրավերներ, աշխատաժողով, Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2021, մարտի 17, (հղում)
Հայ-արաբական հարաբերությունների հեռանկարը․ կորսված հնարավորություններ ու ձեռքբերումներ, Արևելյան աղբյուրագիտությունը և պատմագրությունը Հայաստանում ԻԱ դարասկզբի Հայաստանում» ՝ միջազգային գիտաժողով նվիրված Արամ Տեր-Ղևոնդյանի 90 ամյակին, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Մ․Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի ինստիտուտ, Երևան, 2019, հունիսի 20-22, (հղում)
Հայաստանի արտաքին քաղաքականության արաբական ուղղությունը,
Հայ-արաբական առնչություններ․ Հայոց ցեղասպանությունից մինչև արդի մարտահրավերներ, միջազգային գիտաժողով, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, ալ-Ահրամ կենտրոն (Կահիրե), Երևան, 2018, ապրիլի 25, (հղում)
Հայաստանի հնարավորություններն ու մարտահրավերները կերպափոխվող տարածաշրջանում, Հայաստանը և վերափոխվող Մերձավոր Արևելքը, միջազգային գիտաժողով, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 2019, նոյեմների 18, (հղում)
Հարկադիր միգրացիան Սիրիայում և դրա հետևանքը հայ համայնքի վրա․ պատմական տրավմայից մինչև հետպատերազմական մարտահրավերներ (2012-2019), Սիրիացի փախստականների ճգնաժամը. տարածաշրջանայինից մինչև գլոբալ մարտահրավերներ, միջազգային գիտաժողով, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 2019, սեպտեմբերի 3:
Դամասկոսի մոտեցումները սիրիական ճգնաժամի հաղթահարման հարցում, Կերպափոխվող Մերձավոր Արևելք․ հին խաղացողներ, նոր մարտահրավերներ, միջազգային գիտաժողով, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 2019 թ․,հոկտեմբերի 25, (հղում)
Վերափոխվող Մերձավոր Արևելք․ հնարավորություններ ու մարտահրավերներ (հայացք Երևանից)», «Հայաստանը և վերափոխվող Մերձավոր Արևելքը», միջազգային գիտաժողով, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 2019 թ․ նոյեմբեր 18, (հղում)
Սիրիական ճգնաժամը և Դեյր Զորի հայկական եկեղեցու դեմ ուղղված ահաբեկչությունը, «Հուշարձանների և մշակութային արժեքների պաշտպանությունը ճգնաժամերի ընթացքում, միջազգային երկրորդ գիտաժողով, Իրաք, 2020:
Վահաբականությունն Ադրբեջանի Հանրապետությունում, Հայաստանը և արևելաքրիստոնեական քաղաքակրթությունը, Պավել Չոբանյանի ծննդյան 70-ամյակին նվիրված հանրապետական գիտաժողով, 2017, մայիսի 17-18, (հղում)
Սաուդյան Արաբիան պահպանողականության և արդիականության միջև․ Մուհամմադ բին Սալմանի բարեփոխումները, Երիտասարդ արևելագետների 39 -րդ միջազգային գիտաժողով, 2018, սեպտեմբերի 29-30, Աղվերան, (հղում)
Սաուդյան Արաբիա-Կատար․ համագործակցությունից մինչև առճակատում,
Երիտասարդ արևելագետների 38 -րդ միջազգային գիտաժողով, 2017 թ․, հուլիսի 7-8, (հղում)
Արաբական երկրների հայ համայնքների հիմնախնդիրները Հայկազյան համալսարանի օրակարգում, Լիբանանի, Սիրիայի, Հորդանանի և Իրաքի հայ համայնքների պատմությանը նվիրված Հայկազյան համալսարանի ժողովածուների շնորհանդես, նոյեմբերի 29, 2021, (հղում)
Ադրբեջանի իսլամական խոսույթը արցախյան պատերազմի համատեքստում, Ազդակի առցանց լսարան, 2021, նոյեմբերի 13, (հղում)
Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության արաբական իսլամական քաղաքականության կերպափոխումները․ հիմնական միտումները, Կովկասը միջազգային առևտրի և մշակութային փոխառնչությունների խաչմերուկներում, 2022, սեպտեմբերի 5-6:
Ինքնության կերպափոխումները Ծոցի տարածաշրջանի հայ համայնքներում․ արդի շրջան, Ծոցի արաբական երկրներն ու հայ համայնքները․ արդի միտումներ և հիմնախնդիրներ, 2022, հուլիսի 4:
Հայկական առանցքային թեմաները Ծոցի լրատվական տիրույթում (2016-2022), Արաբական ծոցի երկիրներու հայերը, Հայկազյան համալսարան, 2022 թ․ դեկտեմբերի 6-7:
Հարավային Կովկասում Հնդկաստանի արտաքին քաղաքականության հայեցակարգը
«Հայաստան-Հնդկաստան. հազարամյա հարաբերությունների նոր խթաններ», 2022, նոյեմբեր 1:
Սիրիա-Ադրբեջան հարաբերությունները կերպափոխվող տարածաշրջանում. աշխարհաքաղաքական դիտանկյուն (2008-2020), Հայաստան-Սիրիա հարաբերություններ. պատմական առնչություններ, արդի զարգացումներ և հեռանկարներ, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, 2022, նոյեմբերի 23։
Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականության իսլամական գործիքակազմը արցախյան հակամարտության համատեքստում, Պրիմակովյան ընթերցումներ՝ նվիրված Հարավային Կովկասի արդի հիմնախնդիրներին, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, Ե․ Պրիմակովի անվան Համաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ազգային գիտահետազոտական ինստիտուտ, 2022 թ․ նոյեմբերի 1-2։
The Syrian War and the Impact of Nationalism among Syrian Armenian Refugees, Nationalism and Voluntary Repatriation of Refugees, 26 th World Congress for Political Science (IPSA), Portugal, 2022, (հղում)
Տարածաշրջանայի ազդեցությունների ազդեցությունը Հայաստանի վրա․ մարտահրավերներ և հնարավորություններ, Ֆրիդրիխ Էբերտ հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղի և ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի համատեղ աշխատաժողովը, 2022, հունիսի 10-12, Ծաղկաձոր /գիտաժողովի հայեցակարգի հեղինակ և համակարգող՝ պ․գ․թ․, դոցենտ Արաքս Փաշայան/։
Ուժային հավասարակշռության կերպափոխումները Հարավային Կովկասում և դրա ազդեցությունը Հայաստանի վրա, Ֆրիդրիխ Էբերտ հիմնադրամի հայաստանյան մասնաճյուղի և ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի համատեղ աշխատաժողովը, 2023, մայիսի 26-28, Ծաղկաձոր /գիտաժողովի հայեցակարգի հեղինակ և համակարգող՝ պ․գ․թ․, դոցենտ Արաքս Փաշայան/։
Externatl religious Influences in Azerbaijan: Reshaping National Islam, PSIA seminar, American Unversity of Armenia, March 23, 2017, (հղում)

Մասնագիտական գործունեություն

2021 թ․-ից առ այսօր ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի Միջազգային հարաբերությունների բաժնի վարիչ
1998-2021 թթ․ ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի արաբական երկրների բաժնի գիտաշխատող, 2015 թ․-ից՝ առաջատար գիտաշխատող
2007 թ․-ից առ այսօր ԵՊՀ Արևելագիտության ֆակուլտետի արաբագիտության ամբիոնի դոցենտ
2006-2012 թթ․ «Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի մերձավորարևելյան և հարավկովկասյան տարածաշրջանի փորձագետ
2008 թ․-ից առ այսօր ՀՀ ԳԱԱ միազգային գիտակրթական կենտրոնի Արևելագիտության ամբիոնի դոցենտ

Մասնագիտական միություններ

ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտի գիտական խորհրդի անդամ

Հրատարակած գրքերի ցանկ

1. Իսլամական կոնֆերանս կազմակերպությունը․ նպատակները, գործունեությունը, դիրքորոշումը ղարաբաղյան հակամարտության նկատմամբ, Արևելագիտության ինստիտուտ, Երևան, 2003, Զանգակ-97 հրատարակչություն, 248 էջ։
2. Իսլամն Ադրբեջանում․ անցյալը և ներկան, ՀՀ ԳԱԱ ԱԻ, Նորավանք հիմնադրամ, Եր., 2014, 196 էջ:
3. Սիրիայի հայ համայնքը․ արդի հիմնախնդիրներ, համահեղինակությամբ Լ․ Հարությունյանի, Երևան, 2011, 153 էջ։
4. Ծոցի արաբական երկրների հայ համայնքները․ արդի հիմնախնդիրներ, համահեղինակությաբ Լ․ Հարությունյանի, Երևան, 2012, 159 էջ։

Հրատարակված հոդվածների ցանկ

1. Քաղաքական իսլամը «Արաբական գարնան» համատեքստում, Ժամանակակից Եվրասիա, 3 /1, Եր., 2014, էջ 29-39։
2. Իսլամական գործոնն Ադրբեջան-արաբական երկրներ հարաբերություններում, Ժամանակակից Եվրասիա, 4/2, 2015, էջ 67-76։
3. Իրանի կրոնական ազդեցությունը Ադրբեջանում 1991 թ. անկախության ձեռքբերումից հետո, Իրանագիտության արդի հիմնախնդիրներ, Եր., 2015, ՀՀ ԳԱԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, էջ 81-91։
4. Ադրբեջան-Սաուդյան Արաբիա հարաբերությունները․ միտումներ ու հեռանկարներ, Ժամանակակից Եվասիա, հատոր 5 /1, Երևան, 2016, էջ 44-53:
5. Կատարական ճգնաժամ, պատճառներն ու հետևանքները, Մերձավոր Արևելք, պատմություն, քաղաքականություն, մշակույթ, հատոր XIII, Երևան, 2018, էջ 188-198:
6. Saudi Arabia-Qatar. From cooperation to confrontation, Contemporary Eurasia, vol VI (1,2), Yerevan, 2018, pp. 80-90.
7. Սաուդյան Արաբիան վերափոխման ճանապարհին․ միֆ թե՞ իրականություն (էջ 34-45), Ժամանակակից Եվրասիա, հ. VIII (1), 2019։
8. «Ներիսլամական հակասությունները Մերձավոր Արևելքում «արաբական գարնան» համատեքստում (2011-2014 թթ.)», Նիկոլայ Հովհաննիսյանի 85 - ամյակին նվիրված գիտաժողով, 2015 թ. հոկտեմբերի 29, էջ 83-95:
9. «Թավշա հեղափոխությունը» Հայաստանում, Ալ-Ահրամ կենտրոնի Դեմոկրատիա հանդես, թիվ 71, 2018 (արաբերեն), էջ 63-74:
10. «Իսլամական աշխարհի աջակցությունը Ադրբեջանին 2020 թ․ արցախյան պատերազմի ընթացքում․ իսլամական համերաշխությունից մինչև ջիհադականություն, «Գիտական Արցախ», հ․ 1 (8), 2021 թ․ (Նազելի Նավասադրյանի հետ համահեղինակությամբ)։
11. Իսլամական համագործակցություն կազմակերպության դիրքորոշումը արցախյան հակամարտության հարցում, Մերձավոր Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ, Արևելագիտության հարցեր, XXXIII (2), 2020 թ․, էջ 181-207:
12. Սուննիականացման հիմնական միտումներն Ադրբեջանում․ կրոնական ինքնության վերափոխումները», Ն․Նավասարդյանի հետ համահեղինակությամբ, Վ․ Բրյուսովի անվան Լեզվահասարակագիտական համալսարանի «Հայկական քաղաքագիտական հանդեսում» 2021 թ․, h. 1(15), էջ 105-132:
13. Սաուդյան Արաբիան և «արաբական գարունը»․ հեղափոխությունից մինչև հակահեղափոխություն, Մերձավոր և Միջին Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ, հ․XXXXIII, պրակ 1, Եր․, 2020, էջ 402-425:
14. Շիայականության գործոնը ադրբեջանիրանական հարաբերություններում, «Գիտական Արցախ», 4 (7), 2020, էջ 104-114 (Նազելի Նավասարդյանի հետ համահեղինակությամբ)։
15. «Սաուդյան Արաբիան և «արաբական գարունը»․ հեղափոխությունից մինչև հակահեղափոխություն», Մերձավոր Արևելքի երկրներ և ժողովուրդներ (2011-2013թթ․) Երևան, XXXIII (1), էջ 402-425։
16. Հորդանանի հայ համայնքը․ արդի հիմնախնդիրներ, Հորդանանի հայերը, Հայկազյան համալսարան, Բեյրութ, 2019, էջ 429-441։
17. Саудовская Аравия и «Арабская весна». политика двойных стандартов, Արևելագիտության հարցեր, Հ․ 22, ԵՊՀ հրատարակչություն, 2022, էջ 7-21:
18. Integration of Muslims in Europe and Gulen Movement, European Muslims, Civility and Public Life: Perspectives on and from Gulen Movement, p. 77085, Editor: Pall Weller, Ihsan Yilmaz, London, 2012, ISBN: 9781441102072.
19. Islamic diplomacy of Azerbaijan in the context of the Nagorno-Karabakh 2020 war: the role of the organization of Islamic Cooperation, Southeast European and Black Sea Studies, Taylor and Francis Online, (հղում) (Նազելի Նավասարդյանի հետ համահեղինակությամբ)։